Qəzni (Ghazni) Şəhər haqqında ətraflı məlumat

Qəzni haqqında məlumat

Qəzni şəhəri Əfqanıstanın Qəzni vilayətinin mərkəzidir. Şəhər Əfqanıstanın paytaxtı Kabildən təxminən 150 kilometr aralıda yerləşir. Qəzni tarixi və mədəniyyət mərkəzi kimi tanınır. Şəhər İslamın yayılmasında mühüm rol oynamış, Qəznəvilər imperiyası dövründə böyük mədəni və iqtisadi mərkəzə çevrilmişdir. Qəznəvi İmperiyası 10-12-ci əsrlər arasında hökm sürmüş türk-müsəlman dövləti idi. Qəzni şəhərində çoxlu tarixi və mədəni binalar var. Bu tikililərə Qəzni qalası, Qəzni məscidi, Məhəmməd ibn Suri türbəsi və Bəhramşah türbəsi daxildir. Qəzni məscidi Qəzni şəhərinin simvolu sayılır və 12-ci əsrdə tikilib. Qəzni məscidinin memarlığı İran, Türkiyə və Hindistan təsirlərini əks etdirir. Qəzni şəhəri həm də Qəzni Universitetinin evidir. Universitet Qəzni şəhərinin ən mühüm təhsil ocaqlarından biridir və müxtəlif fakültələrə malikdir. Bununla belə, Qəzni şəhəri son illərdə terror hücumlarının hədəfi olub. Taliban və digər yaraqlı qruplaşmalar şəhərdə hücumlar həyata keçirərək külli miqdarda ziyan vurublar. Ona görə də Qəznənin tarixi-mədəni irsi təhlükədədir və bərpa işlərinə ehtiyac var. Qəzni şəhəri Əfqanıstanın Qəzni vilayətində yerləşən şəhərdir. Şəhər ölkənin paytaxtı Kabildən təxminən 150 kilometr cənub-qərbdə yerləşir. Qəzni şəhəri tarixi və mədəni əhəmiyyətə malik şəhər kimi tanınır. Əhalinin dəqiq rəqəmini söyləmək çətindir, çünki əhali məlumatları daim dəyişir. Bununla belə, 2019-cu ilə qədər Qəzni şəhərinin əhalisinin təxminən 150.000 nəfər olduğu təxmin edilir. Şəhər Əfqanıstanın ən qədim və ən mühüm şəhərlərindən biri hesab olunur və tarixi xarabalıqlarla doludur. Qəznə şəhəri 11-ci əsrdə Qəznəvi İmperiyasının paytaxtı olub. Bu dövrdə şəhər incəsənət, elm, ədəbiyyat və memarlıq sahələrində böyük inkişaf yaşadı. Qəzni şəhərindəki tarixi xarabalıqlar bu dövrün izlərini daşıyır. Qəzni şəhəri YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmiş Qəzni Tarixi və Mədəni İrs Saytının bir hissəsidir. Bu ərazidə yerləşən tikililərə Qəzni qalası, Məhəmməd Qəznəli türbəsi, Minare-i İsmailiyyə və digər tarixi məscidlər daxildir. Qəzni şəhəri əhalisi, tarixi və mədəni əhəmiyyətinə görə turizm baxımından mühüm potensiala malikdir. Bununla belə, təhlükəsizlik problemləri və siyasi qeyri-sabitlik səbəbindən turizm sektoruna mənfi təsir göstərmiş ola bilər.

Yer və Coğrafiya haqqında məlumat

Qəzni şəhəri Əfqanıstanın Qəzni vilayətində yerləşən şəhərdir. Şəhər ölkənin paytaxtı Kabildən təxminən 150 kilometr aralıda yerləşir. Qəzni şəhəri, tarixi və kultu Mədəni əhəmiyyəti olan bir yerdir. Coğrafi baxımdan Qəzni şəhəri Hindukuş dağlarının cənub ətəklərində yerləşir. Şəhər Helmand çayının qollarından biri olan Qəzni çayının yanında salınmışdır. Qəzni çayı şəhərin mərkəzindən keçir və şəhəri su ilə təmin edir. Qəzni şəhəri dağlıq ərazidə yerləşdiyi üçün ətrafdakı mənzərələr kifayət qədər təsir edicidir. Şəhər həm də tarixi və memarlıq baxımından zəngindir. Qəzni şəhərində orta əsr İslam memarlığının ən yaxşı nümunələrindən biri hesab edilən Qəzni məscidi yerləşir. Şəhərdə çoxlu tarixi qəbiristanlıqlar, qalalar və muzeylər də var. Qəzni şəhəri həm də Əfqanıstanın mühüm təhsil mərkəzi kimi tanınır. Qəzni Universiteti şəhərin ən mühüm ali təhsil müəssisələrindən biridir. Qəzni şəhəri həm təbii gözəllikləri, həm də tarixi və mədəni sərvətləri olan bir şəhərdir. Buna görə də turistlərin tez-tez ziyarət etdiyi bir yerdir. Lakin son illər Əfqanıstanda vətəndaş müharibəsi və təhlükəsizlik problemləri ilə bağlı turizmdə azalma müşahidə olunur.

Tarix Haqqında Məlumat

Qəzni şəhəri bu gün Əfqanıstanın Qəzni vilayətində yerləşən şəhərdir. Onun tarixi Mərkəzi Asiyanın ən mühüm mədəniyyət və ticarət mərkəzlərindən biri olmuşdur. Qəzni şəhəri ilk dəfə IX əsrdə Samanilər dövründə əhəmiyyət qazanmışdır. Sonralar Qəznəvilər dövründə böyük imperiya paytaxtına çevrildi. Qəznəvilər 10-11-ci əsrlərdə Hindistan, İran və Orta Asiyanı zəbt edərək böyük dövlətə çevrildilər. Qəznə şəhəri ən parlaq dövrünü Qəznəli Sultan Mahmudun dövründə yaşayıb. Qəznə şəhəri Sultan Mahmud Qəznəlinin dövründə böyük mədəniyyət mərkəzinə çevrildi. Şəhərdə çoxlu məscidlər, mədrəsələr, kitabxanalar, saraylar tikilmişdir. Qəznəvilər dövründə şəhərin mühüm tikililəri arasında Qəzni qalası, Qəzni məscidi və Beyhəki kitabxanası var. Qəznə şəhəri Sultan Mahmudun ölümündən sonra imperiya gücünü itirdi. Şəhər dəfələrlə əl dəyişdirərək müxtəlif hökmdarların hakimiyyəti altına keçmişdir. 19-cu əsrdə Əfqanıstanın nəzarətinə keçdi. Qəzni şəhəri tarixi və mədəni sərvətləri ilə tanınır. YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmiş Qazni qalası və Qazni məscidi kimi tikililəri ilə turistlərin diqqətini çəkir. Bundan əlavə, şəhərdəki tarixi qəbiristanlıqlar mühüm turistik yerlər sırasındadır. Qəzni şəhəri tarix boyu bir çox müharibələrə, işğallara və dağıntılara məruz qalsa da, hələ də tarixi fakturasını qoruyub saxlayır. Buna görə də tarix və mədəniyyət həvəskarları üçün əhəmiyyətli bir yer olaraq qalır.

Turistik yerlər

Qəzni şəhəri Əfqanıstanın Qəzni vilayətində yerləşən şəhərdir. Bu tar ihi şəhəri Əfqanıstanın ən qədim və ən mühüm şəhərlərindən biridir. Qəzni XI əsrdə Böyük Səlcuqlu İmperatorluğunun paytaxtı olub və İslam incəsənəti və mədəniyyəti mərkəzinə çevrilib. Qəzni şəhəri bir çox tarixi və turistik yerlərə ev sahibliyi edir. Bunlardan bəziləri bunlardır:

1. Qəzni qalası: Şəhərin ən əhəmiyyətli tikililərindən biri olan Qəzni qalası 12-ci əsrdə inşa edilib. Qalanın içərisində yerləşən müxtəlif tikililərə məscidlər, mədrəsələr və saraylar daxildir.

2. Qəzni minarələri: Qəzni şəhəri bir çox tarixi minarələrə ev sahibliyi edir. Ən məşhurları 12-ci əsrdə tikilmiş Qəzni minarələridir. Bu minarələr İslam sənətinin ən mühüm nümunələrindən sayılır.

3. Qəzni Muzeyi: Qəzni Muzeyi şəhərin tarixini və mədəniyyətini nümayiş etdirən bir muzeydir. Muzeydə Qəzni şəhəri və onun ətrafında tapılmış arxeoloji tapıntılar və tarixi əsərlər var.

4. Qəzni məscidi: Qəzni şəhəri bir çox tarixi məscidlərə ev sahibliyi edir. Ən məşhuru 12-ci əsrdə tikilmiş Qəzni məscididir. Bu məscid İslam memarlığının mühüm nümunəsi hesab olunur.

5. Qəzni qəbiristanlığı: Qəzni qəbiristanlığı Qəzni şəhərinin ən mühüm qəbiristanlıqlarından biridir. Burada Qəzni hökmdarlarının və digər mühüm şəxslərin məzarları var. Qəbiristanlığın böyük tarixi və memarlıq əhəmiyyəti var. Qəzni şəhəri tarixi və mədəni sərvətləri ilə ziyarətçilər üçün maraqlı yerdir. Lakin hazırda Əfqanıstanda səyahət təhlükəsizlik vəziyyətinə görə riskli ola bilər. Səyahət etməyi düşünərkən, yerli hakimiyyət orqanlarının cari səyahət tövsiyələrinə və təlimatlarına əməl etmək vacibdir.

Qida Mədəniyyəti

Qəzni şəhəri Əfqanıstanın Qəzni vilayətinin paytaxtı olan tarixi şəhərdir. Bu şəhərin mətbəxi də zəngin və rəngarəng dadlara malikdir. Qəzni şəhərinin yeməkləri ümumiyyətlə Yaxın Şərq və Orta Asiyanın təsirlərini əks etdirən xüsusiyyətlərə malikdir. Qəzni şəhərinin yeməkləri haqqında məlumatı təqdim edirik:

1. Mantı: Mantı Qəzni şəhərində ənənəvi yeməkdir. Nazik xəmirə mal və ya quzu əti, soğan, ədviyyatlar, bəzən də tərəvəzlər qoyularaq hazırlanır. Üzərinə qatıq və kərə yağı tökülərək süfrəyə verilir.

2. Plov: Plov Qəznə mətbəxinin vazkeçilməz bir parçasıdır. Adətən quzu əti, kök, kişmiş və badam kimi maddələrlə bişirilir. Bu dənli düyü adətən ət yeməkləri ilə verilir.

3. Kabab: Qəzni şəhərində müxtəlif növ kabablar var. Toyuq, mal və ya quzu ətindən hazırlanan kabablar adətən köz üzərində bişirilir və ədviyyatlarla səpilir. Düyü və ya çörək ilə verilir.

4. Şorba: Şorba Qəzni mətbəxində tez-tez istifadə edilən yeməkdir. Bulyon, tərəvəz və ədviyyatlarla hazırlanan şorba, adətən soyuq qış günündə verilir. Onların arasında üstünlük verilir. Bəzən düyü və ya makaron da əlavə edilir.

5. Mantu: Mantu Qəzni mətbəxində mantıya oxşar yeməkdir. Kıyılmış ət və ya tərəvəzlər nazik xəmirə qoyulur və buxarlanır. Üzərinə qatıq və kərə yağı tökülərək süfrəyə verilir.

6. Dolma: Dolma Qəznə şəhərinin mətbəxində çox istifadə edilən yeməkdir. Düyü, ət və ədviyyatlarla doldurulmuş bibər, balqabaq və ya badımcan kimi doldurulmuş tərəvəzlər adətən ət yeməklərinin yanında verilir. Qəzni şəhərinin yeməkləri ümumiyyətlə dadlı və doyurucudur və ənənəvi reseptlərə əsaslanır. Bu yeməklərin əksəriyyəti ət, tərəvəz, ədviyyat və düyü kimi əsas maddələrlə hazırlanır. Qəzni mətbəxi tarixi və mədəni keçmişi ilə birləşən zəngin kulinariya mədəniyyətinə malikdir.

Əyləncə və Gecə Həyatı

Qəzni şəhəri Əfqanıstanın Qəzni əyalətində tarixi şəhərdir. Qəzni orta əsrlərdə böyük əhəmiyyət kəsb edən və İslam sivilizasiyasının mərkəzlərindən biri hesab edilən bir şəhərdir. Buna görə də Qəznidə əyləncə və gecə həyatı digər böyük şəhərlərlə müqayisədə daha məhduddur. Qəznidə gecə həyatı ümumiyyətlə restoranlarda, kafelərdə və çay evlərində baş verir. Şəhərdə bəzi restoran və kafelər var, lakin gecə həyatı ümumiyyətlə sakit və sakitdir. Bu yerlər yerli əhalinin dostları ilə görüşdüyü və vaxt keçirdiyi yerlərdir. Qəznidə gecə həyatının məhdud olmasının səbəbi şəhərin tarixi və mədəni əhəmiyyətidir. Qəzni YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmiş bir çox tarixi binalara ev sahibliyi edir. Ona görə də şəhərdə gəzməli və görməli turistlər çoxdur. Turistlər ümumiyyətlə tarixi binaları ziyarət etməyə və yerli ləzzətlərdən dadacaqları restoranlarda vaxt keçirməyə üstünlük verirlər. Bununla belə, Qəznədə bəzi mədəni tədbirlər və festivallar da keçirilir. Xüsusilə Ramazan ayında şəhərdə müxtəlif tədbirlər keçirilir və yerli əhali bu tədbirlərdə iştirak edir. Bunlara yeməklər, musiqi və rəqs tamaşaları daxil ola bilər. Bunun nəticəsidir ki, Qəzni şəhəri əyləncə və gecə həyatı baxımından digər böyük şəhərlərdən fərqlənir. Şəhərdə məhdud sayda restoran və kafe var və gecə həyatı ümumiyyətlə sakit və sakitdir. Bununla belə, Qəzni tarixi və mədəni əhəmiyyətinə görə turistlər üçün vacib bir yer olaraq qalır.

Həyat Mədəniyyəti

Qəzni şəhəri Əfqanıstanın Qəzni vilayətində yerləşən şəhərdir. Qəzni tarixi və mədəni əhəmiyyətə malik şəhərdir və müxtəlif adət və ənənələrə ev sahibliyi edir. Qəznə şəhəri İslamın təsirlərinin dərindən hiss olunduğu bir yerdir. Şəhərdə adət-ənənələr, ümumiyyətlə, İslam dininə əsaslanır. Ramazan kimi dini bayramlar Qəznəlilər üçün mühüm yer tutur. Bu dövrdə oruc tutmaq və ibadət etmək Ritualların icrası mühüm rituallardır. Bundan əlavə bayram günlərində ailələr bir araya gələrək xüsusi yeməklər hazırlayır və ziyarət edirlər. Qəzni şəhəri həm də mədəni tədbirlərlə zəngindir. Toylar, ad günləri və digər xüsusi günlər ictimaiyyət arasında qeyd olunur. Bu tədbirlərdə adətən ənənəvi geyimlər geyinilir və ənənəvi rəqslər ifa olunur. Qəzni şəhəri həm də musiqi və şeir kimi bədii fəaliyyət mərkəzlərindən biridir. Xalq arasında şairlərin, musiqiçilərin mühüm yeri var. Qəzni şəhəri həm də əl işləri ilə məşhurdur. Xüsusilə Qəzni xalçaları bütün ölkədə məşhurdur. Bu xalçalar əllə toxunur və çox vaxt həndəsi naxışlarla bəzədilib. Üstəlik, Qəzni şəhəri keramika və dulusçuluq kimi sənətkarlıq məhsulları ilə də tanınır. Qəzni şəhəri həm də ənənəvi yeməkləri ilə məşhurdur. “Plov”, məşhur əfqan plovu və “kabuli plov” şəhərdə tez-tez istehlak edilən yeməklər sırasındadır. Bundan əlavə, kabab növləri və şorbalar da Qəzni mətbəxinin mühüm tərkib hissəsidir. Qəzni şəhəri tarixi və mədəni əhəmiyyəti ilə bir çox turistin diqqətini çəkən bir məkandır. Şəhərdəki ənənələr və adətlər ziyarətçilərə unikal təcrübə təqdim edir.

İqtisadi Məlumat

Qəzni Əfqanıstanın Qəzni əyalətində yerləşən şəhərdir. Tarixi-mədəni əhəmiyyətə malik olan Qəzni həm də iqtisadi baxımdan əhəmiyyətli bir mərkəzdir. Qəzni iqtisadiyyatı kənd təsərrüfatı, ticarət, sənaye və xidmət sahələrinə əsaslanır. Qəzni iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı təşkil edir və şəhərdə taxıl, meyvə, tərəvəz, pambıq və tütün kimi məhsullar becərilir. Heyvandarlıq da mühüm gəlir mənbəyidir. Ticarət Qəzninin iqtisadi fəaliyyətinin mühüm hissəsini təşkil edir. Şəhərdəki bazarlar və ticarət mərkəzləri yerli məhsulların alınıb satıldığı yerlərdir. Bundan əlavə, Qəzni ölkənin paytaxtı Kabilə yaxın olduğu üçün ticarət fəaliyyətlərinin mərkəzidir. Sənaye sektoru da Qəzni iqtisadiyyatının inkişafına öz töhfəsini verir. Şəhərdə qida emalı, tekstil, dəri emalı, keramika və tikinti materialları kimi sektorlarda fəaliyyət göstərən çoxlu fabriklər var. Bu fabriklər həm yerli istehlak, həm də ixrac üçün məhsul istehsal edir. Xidmət sektoru da Qəzni iqtisadiyyatının mühüm hissəsidir. Məşğulluq turizm, təhsil, səhiyyə və ictimai xidmətlər kimi sahələrdə təmin edilir. Qəznənin tarixi və mədəni sərvətləri turistlərin diqqətini cəlb edir və turizm sektoru şəhərin iqtisadiyyatına töhfə verir. Bununla belə, Qəzninin iqtisadi inkişafı bir sıra problemlərlə üzləşir. Təhlükəsizlik problemləri, qeyri-adekvat infrastruktur, aşağı gəlir səviyyəsi və işsizlik kimi amillər şəhərdə iqtisadi artıma mənfi təsir göstərir. Buna görə də Qəznənin iqtisadi potensialını artırmaq üçün infrastruktur sərmayələri, iş yerlərinin yaradılması Peyvənd və ticarətin inkişafı kimi tədbirlər görülməlidir.